یاس کبود

9 

زیرکی وشجاعت ارامام جواد(ع) به روایت شبلنجی

شبلنجى در کتاب «نورالابصار» مى نویسد: «چون مأمون از سفر خراسان به بغداد آمد، نامه اى به امام محمد تقى(علیه السلام) نوشت و با عزت و احترام تمام، آن جناب را طلبید. چون آن حضرت به بغداد تشریف آورد. مأمو ن نیتش یش از آن که حضرت را ملاقات کند، روزى به قصد شکار سوار شد. در اثناى راه به جمعى از کودکان رسید که در میان راه ایستاده بودند. چون کودکان ابهت مأمونرا مشاهده کردند، پراکنده شدند; مگر آن حضرت که از جاى خود حرکت نفرمود و با نهایت وقار در مکان خود ایستاد تا آن که مأمون به نزدیک او رسید و از مشاهده آثار متانت و وقار او متعجّب گردید. عنان کشید و پرسید: اى کودک! چرا مانند کودکان دیگر از سر راه دور نشدى؟ حضرت فرمود: اى خلیفه! راه بر تو تنگ نبود که آن را گشاد کنم و جرم و خطایى نداشتم که از تو بگریزم و گمان ندارم که تو کسى را بدون جرم در معرض عقوبت قراردهى. مأمون از شنیدن این سخنان سخت متعجّب شد و از مشاهده حسن و جمال او، دل از دست داد. پس پرسید: اى کودک! چه نام دارى؟ فرمود: پسر على بن موسى الرضا(علیه السلام) هستم. مأمون چون نسبش را شنید، بر پدرش صلوات و رحمت فرستاد و روانه شد(1).(2)

(1). نور الابصار، ص 188.
(2). گردآوري از کتاب: اهل بیت از دیدگاه اهل سنت، على اصغر رضوانى، مسجد مقدس جمکران، قم ، 1385 ه.ش، ص 162.

زیرکی وشجاعت ارامام جواد(ع) به روایت شبلنجی

شبلنجى در کتاب «نورالابصار» مى نویسد: «چون مأمون از سفر خراسان به بغداد آمد، نامه اى به امام محمد تقى(علیه السلام) نوشت و با عزت و احترام تمام، آن جناب را طلبید. چون آن حضرت به بغداد تشریف آورد. مأمو ن نیتش یش از آن که حضرت را ملاقات کند، روزى به قصد شکار سوار شد. در اثناى راه به جمعى از کودکان رسید که در میان راه ایستاده بودند. چون کودکان ابهت مأمونرا مشاهده کردند، پراکنده شدند; مگر آن حضرت که از جاى خود حرکت نفرمود و با نهایت وقار در مکان خود ایستاد تا آن که مأمون به نزدیک او رسید و از مشاهده آثار متانت و وقار او متعجّب گردید. عنان کشید و پرسید: اى کودک! چرا مانند کودکان دیگر از سر راه دور نشدى؟ حضرت فرمود: اى خلیفه! راه بر تو تنگ نبود که آن را گشاد کنم و جرم و خطایى نداشتم که از تو بگریزم و گمان ندارم که تو کسى را بدون جرم در معرض عقوبت قراردهى. مأمون از شنیدن این سخنان سخت متعجّب شد و از مشاهده حسن و جمال او، دل از دست داد. پس پرسید: اى کودک! چه نام دارى؟ فرمود: پسر على بن موسى الرضا(علیه السلام) هستم. مأمون چون نسبش را شنید، بر پدرش صلوات و رحمت فرستاد و روانه شد(1).(2)

(1). نور الابصار، ص 188.
(2). گردآوري از کتاب: اهل بیت از دیدگاه اهل سنت، على اصغر رضوانى، مسجد مقدس جمکران، قم ، 1385 ه.ش، ص 162.

شهامت و خطاب به كودكى معصوم
طبق آنچه كه تاريخ ‌نويسان و راويان حديث نقل كرده اند:
امام محمّد باقر عليه السلام ، در صحنه كربلا حضور داشت و برخى سنّ آن حضرت را در آن هنگام چهار ساله ¹و عدّه اى هم دو سال ² گفته اند
و هنگامى كه حضرت به همراه ديگر اسيران كربلاء وارد مجلس يزيد ملعون شد؛ و پرخاشگرى هايى را از يزيد در مقابل پدرش امام سجّاد عليه السلام مشاهده كرد.
و چون امام سجّاد، زين العابدين عليه السلام در مقابل سخنان زشت و ناپسند يزيد ساكت نبود و جواب مى داد، يزيد با اطرافيان خود مشورت كرد و آها پيشنهاد قتل حضرت را دادند.
به همين جهت حضرت باقرالعلوم عليه السلام در همان سنين كودكى ، پس از مشاهده چنين صحنه اى لب به سخن گشود و خطاب به يزيد كرد و فرمود:
اى يزيد! پيشنهاد و نظريه اطرافيان تو بر خلاف نظريّه اطرافيان فرعون مى باشد، چون كه آن ها در مقابل حركت و سخن حضرت موسى و هارون عليهماالسلام ، گفتند:
اى فرعون ! دانشمندان و جادوگران را جمع كن تا موسى و هارون را محكوم نمايند.
وليكن اطرافيان تو پيشنهاد قتل و كشتار ما را مى دهند.
يزيد ضمن تعجّب از سخنورى و استدلال اين كودك خردسال ، سؤ ال كرد: علّت و سبب اين دو نظريّه مخالف در چيست ؟!
حضرت باقرالعلوم عليه السلام با كمال شهامت فرمود: آن ها رشيد و هوشيار بودند؛ ولى اين ها بى فكر و عقب افتاده اند.
و سپس افزود: پيامبران و فرزندانشان را كسى نمى كشد، مگر آن كه زنازاده باشد.
پس از آن يزيد سرافكنده شد و ساكت ماند؛ و ديگر هيچ عكس العملى از خود نشان نداد³

1-معالى السّبطين ، ج 3، ص 23.

2-حديقة الشّيعة ، ج 2، ص 161.

3-حديقة الشّيعة : ج 2، ص 161.

 این دعا راکه حضرت صادق علیه السلام در هر روز ماه رجب مى خواندند:

خابَ الوافِدُونَ عَلى غَیرِک
نومید شدند آنان که بر دیگرى

وَخَسِرَ المُتَعَرِّضُونَ اِلاّ لَک وَضاعَ المُلِمُّونَ اِلاّ بِک وَاَجْدَبَ
جز تو وارد شدند و زیانکار شدند کسانى که به غیر از تو رو کردند و تباه گشتند آنانکه جز به درگاه تو فرود آمدند

الْمُنْتَجِعُونَ اِلاّ مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَک بابُک مَفْتُوحٌ لِلرّاغِبینَ وَخَیرُک
و گرفتار قحطى شدند کسانى که جز از فضل تو پوییدند در خانه ات به روى مشتاقان باز و خیر و نیکیت

مَبْذُولٌ لِلطّالِبینَ وَفَضْلُک مُباحٌ لِلسّاَّئِلینَ وَنَیلُک مُتاحٌ لِلا مِلینَ
به خواستاران عطا شده و فضل و بخششت براى خواهندگان مباح و آزاد است عطایت براى آرزومندان مهیاست

وَرِزْقُک مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصاک وَحِلْمُک مُعْتَرِضٌ لِمَنْ ناواک عادَتُک
و روزیت حتى براى کسانى که نافرمانیت کنند گسترده است و بردباریت حتى در مورد آنکه به دشمنیت

الاِْحْسانُ اِلَى الْمُسیئینَ وَسَبیلُک الاِبْقاَّءُ عَلَى الْمُعْتَدینَ اَللّهُمَّ
برخاسته شامل است شیوه ات نیکى به بدکارانست و راه و رسمت زندگى دادن به سرکشان است خدایا

فَاهْدِنى هُدَى الْمُهْتَدینَ وَارْزُقْنىِ اجْتِهادَ الْمُجْتَهِدینَ

پس مرا به راه راه یافتگان رهبرى کن و کوشش کوشایانرا روزیم کن

وَلاتَجْعَلْنى مِنَالْغافِلینَ الْمُبْعَدینَ واغْفِرْلى یوْمَالدّینِ
و قرارم مده از بى خبران دور شده از دربارت و در روز جزا گناهم بیامرز

منبع:مفاتیح الجنان 

اِلهى اَسْکنْتَنا داراً حَفَرَتْ لَنا حُفَرَ مَکرِها وَعَلَّقَتْنا بِاَیدِى الْمَنایا
خدایا ما را در خانه اى جا داده اى که سر راه ما گودالهاى نیرنگ را کنده و در دامهاى فریب خود ما را

فى حَباَّئِلِ غَدْرِها فَاِلَیک نَلْتَجِىءُ مِنْ مَکاَّئِدِ خُدَعِها وَبِک نَعْتَصِمُ
به چنگالهاى مرگ آویخته پس به سوى تو پناه آوریم از دامهاى فریبش و به تو نگهدارى جوئیم

مِنَ الاِْغْتِرارِ بِزَخارِفِ زینَتِها فَاِنَّهَا الْمُهْلِکةُ طُلاّبَهَا الْمُتْلِفَةُ حُلاّلَهَا
از مغرور شدن به زر و زیور آراسته اش زیرا که دنیا جویندگانش را به هلاکت اندازد و واردین خود را نابود کند

الْمَحْشُوَّةُ بِالاْفاتِ الْمَشْحُونَةُ بِالنَّکباتِ اِلهى فَزَهِّدْنا فیها
آکنده است از بلا و زیان و پر است از رنج و سختى خدایا پس ما را در دنیا پارسا کن

وَسَلِّمْنا مِنْها بِتَوْفیقِک وَعِصْمَتِک وَانْزَعْ عَنّا جَلابیبَ مُخالَفَتِک
و به وسیله توفیق و نگهدارى خود ما را از شرورش سالم بدار و بیرون آر از بر ما جامه هاى مخالفت

وَتَوَلَّ اُمُورَنا بِحُسْنِ کفایتِک وَاَوْفِرْ مَزیدَنا مِنْ سَعَةِ رَحْمَتِک
و نافرمانیت را و با حسن کفایت خود امور ما را سرپرستى فرما و از رحمت وسیع خود سهمیه عطاى ما را افزون گردان

وَاَجْمِلْ صِلاتِنا مِنْ فَیضِ مَواهِبِک وَاغْرِسْ فى اَفْئِدَتِنا اَشْجارَ
و جایزه هاى ما را از سرچشمه پرفیض مواهبت نیکو گردان و بنشان در دلهاى ما درختهاى

مَحَبَّتِک وَاَتْمِمْ لَنا اَنْوارَ مَعْرِفَتِک وَاَذِقْنا حَلاوَةَ عَفْوِک وَلَذَّةَ
محبتت را و کامل گردان بر ما انوار درخشنده معرفتت را و بچشان به ما شیرینى عفو و لذت

مَغْفِرَتِک وَاَقْرِرْ اَعْینَنا یوْمَ لِقاَّئِک بِرُؤْیتِک وَاَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیا مِنْ
آمرزشت را و دیدگانمان را در روز قیامت به مشاهده جمالت روشن کن و دوستى دنیا را از دلهاى ما

قُلُوبِنا کما فَعَلْتَ بِالصّالِحینَ مِنْ صَفْوَتِک وَالاْبْرارِ مِنْ خاَّصَّتِک
بیرون کن چنانچه درباره برگزیدگانت و نیکان از خواص درگاهت چنین کردى

بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ وَیا اَکرَمَ الاْکرَمینَ
به رحمتت اى مهربانترین مهربانان و اى کریم ترین کریمان