یاس کبود

مکتب علمی امام جواد(ع):

یکی از ابعاد بزرگ زندگی ائمه ما، بعد فرهنگی آنها است. این پیشوایان بزرگ هرکدام در عصر خود فعالیت فرهنگی داشته در مکتب خویش شاگردانی تربیت می‏‌کردند و علوم و دانش‌های خود را توسط آنان در جامعه منتشر می‏‌کردند، اما شرایط اجتماعی و سیاسی زمان آنان یکسان نبوده است، مثلا در زمان امام باقرعلیه السلام و امام صادق علیه السلام شرایط اجتماعی مساعد بود و به همین جهت دیدیم که تعداد شاگردان و راویان حضرت صادق علیه السلام بالغ بر چهار هزار نفر می‏‌شد، ولی از دوره امام جواد(ع) تا امام عسکری علیه السلام به دلیل فشارهای سیاسی و کنترل شدید فعالیت آنان از طرف دربار خلافت، شعاع فعالیت آنان بسیار محدود بود و از این‏ نظر تعداد راویان و پرورش یافتگان مکتب آنان نسبت ‏به زمان حضرت صادق علیه السلام کاهش بسیار چشمگیری را نشان می‏‌دهد.

بنابراین اگر می‏‌خوانیم که تعداد راویان و اصحاب حضرت جوادعلیه السلام قریب 110 نفر بوده‏‌اند و جمعا 250 حدیث از آن حضرت نقل شده، نباید تعجب کنیم، زیرا از یک سو، آن حضرت شدیدا تحت مراقبت و کنترل سیاسی بود و از طرف دیگر، زود به شهادت رسید و به اتفاق نظر دانشمندان بیش از 25 سال عمر نکرد!

در عین حال، باید توجه داشت که در میان همین تعداد محدود اصحاب و راویان آن حضرت، چهره‏‌های درخشان و شخصیت‌های برجسته‏‌ای مانند: علی بن مهزیار، احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، زکریا بن آدم، محمد بن اسماعیل بن بزیع، حسین بن سعید اهوازی و احمد بن محمد بن خالد برقی بودند که هر کدام در صحنه علمی و فقهی وزنه خاصی به شمار می‏‌رفتند و برخی دارای تالیفات متعدد بودند.

از طرف دیگر، روایان احادیث امام جواد علیه السلام تنها در محدثان شیعه خلاصه نمی‏‌شوند، بلکه محدثان و دانشمندان اهل تسنن نیز معارف و حقایقی از اسلام را از آن حضرت نقل کرده‏‌اند. به عنوان نمونه «خطیب بغدادی‏» احادیثی با سند خود از آن حضرت نقل کرده است. هم چنین حافظ «عبد العزیز بن اخضر جنابذی‏» در کتاب «معالم العترة الطاهرة‏» و مؤلفانی نیز مانند: ابوبکر احمد بن ثابت، ابواسحاق ثعلبی و محمد بن مندة بن مهربذ در کتب تاریخ و تفسیر خویش روایاتی از آن حضرت نقل کرده‏‌اند.

منبع:ایسنا

درمنابع، فضایل متعددی برای آن حضرت ذکر شده است که از جمله مهم‌ترین آنها، برتری آن حضرت در مناظرات و مباحث علمی با دانشمندان آن روزگار در عین کودک بودن امام است. به نمونه‌هایی از آنها در بخش مناظرات اشاره شد.

همچنین کرامات متعددی نیز از انجام امور معجزه‌گونه برای آن حضرت نقل شده است از جمله:

قطب راوندی از محمد بن میمون نقل می‌کند: حضرت جواد در ایامی که کودک بود و امام رضا هنوز به خراسان نرفته بود، سفری به مکه نمود و من نیز در خدمت آن حضرت بودم. چون خواستم برگردم، به آن حضرت گفتم: من می‌خواهم به مدینه بروم؛ کاغذی برای ابوجعفر محمد تقی بنویسید تا من ببرم. حضرت تبسمی فرمود و نامه‌ای نوشت. من آن را به مدینه آوردم و در آن وقت چشمان من نابینا شده بود. پس موفق خادم، حضرت محمد تقی را آورد در حالی که در مهد جای داشت پس من نامه را به آن حضرت دادم. حضرت به موفق فرمود مهر از نامه بردار و کاغذ را باز کن. آنگاه فرمود ای محمد احوال چشمت چگونه است؟ عرض کردم یابن رسول الله چشمم علیل شده و بینائی‌اش از دست رفته. پس حضرت دست مبارک به چشمان من کشید. از برکت دست آن حضرت چشمان من شفا یافت. پس من دست و پای آن جناب را بوسیدم و از خدمتش بیرون آمدم در حالیکه بینا بودم.¹

همچنین نقل شده است که در سفر بازگشت امام جواد(ع) از بغداد به مدینه، گروهی از مردم برای خداحافظی، امام را تا خارج شهر بدرقه کردند، هنگام نماز مغرب به محلی که مسجدی قدیمی داشت رسیدند. امام به آن مسجد رفت تا نماز بخواند. در حیاط مسجد درخت سدری بود که تا آن زمان میوه نداده بود. آن حضرت آبی خواست و در کنار آن درخت وضو گرفت و نماز را به جماعت اقامه کرد و پس از نماز سجده شکر به‌جا آورد. آنگاه با مردم خداحافظی کرد و رفت. فردای آن شب درخت به بار نشست و میوه خوبی داد مردم از این موضوع بسیار تعجب کردند. از شیخ مفید نقل کرده‌اند که سال‌ها بعد خود این درخت را دیده و از میوه آن خورده است.²

1:منتهی الآمال، ج۲، ص۵۸۶

2:ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۴، ص۳۹۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۷۸؛ فتال نیشابوری، همان، ص۲۴۱و۲۴۲.

در فرهنگ متعالی عاشورا در وادی ایثار و در وادی از خودگذشتگی آن یک نام در گستره تاریخ خودنمایی می کند یک نام که همه او را پروانه وار طواف می کنند و گرداگردش در تکاپو و تدارکند و نمی گذارند کمترین المی و ناراحتی ای به او  روا شود ؛ و او کسی نیست جز حضرت زینب سلام الله علیها . همه نهایت تلاش خود را می کنند تا رضایت او را جلب کنند و همه می کوشند تا کوچکترین  گزند به او واردیاید . حریم حرمتش را کسی نگه داشته اند که خود را از حرم های با فضیلت بوده اند . می گویند وقتی می خواست بر شتر سوار شود همه بنی هاشم برای خدمت به او جمع می شدند و با هم رقابت میکردند تا این فیض بزرگ را نصیب خود کنند . 

نویسنده: مرضیه موسی ندوشن 

ولایت واژه ای است که در فرهنگ شیعه تبلور عظیم گرفته است و همه با تعصبی آکنده از معرفت به آن نگاه می کنند و به آن اعتقاد دارند . واژه ای که همه آمال و آرزو یشان برای زنده ماندن و زندگی کردن است . واژه ای که معرفت نهایت خلقت است و در ادامه آن گزینه ای را نمی توان یافت . ولایت را اگر از شیعه بگیرند از آن هیچ نمی ماند و اینجاست که بر اعتقاد اصراری بی مانند می نمایند و بر پاسبانی از آن دست از پای نمی شناسند . و ولایت با خون سرخ اباعبدالله رنگی جاودانه به خود می گیرد و تا ابد در این فرهنگ غنی تجلی می نماید . آری ولایت بخشی جدایی نا پذیر از فرهنگ شیعه ، و نام حسین علیه السلام چراغ هدایت و راهنمایی آن تا ابد است . 

نویسنده : مرضیه موسوی ندوشن 

و اما افرادی که حریم آنها محترم است ،خداوند عزوجل همه انسانها را دارای حریم معرفی نموده و رعایت حرمت هر یک را برابر با حرمت همه آنها قرار داده است . ولی گاهی همانگونه که بعضی از سرزمین ها دارای حرمت خاصه ای شده اند برای بعضی از انسانها حریمی الهی معرفی شده است . وقتی می فرماید : خداوند خواست تا شما را تطهیر کند و رجس و ناپاکی را از شما دور گرداند . در بین همه ی انسانها وقتی ریز به این موضوع نگاه می کنیم ، در می یابیم که افرادی کلید واژه خلقت و هستی بوده اند و خداوند بزرگی ارزش انسانی را در آنها نمایش داده است . تا همه به عینه تصویری مجسم از مرتبه والای انسان را مشاهده نمایند . پیامبران و ائمه هدی علیهم السلام از آن جمله اند و جای شک ندارد که رعایت حرمت ایشان به مراتب بیشتر خواهد بود اگر چه بار ها گفته اند ما انسانی هستیم مثل شما . 

نویسنده : مرضیه موسوی ندوشن